نانتەر، فەرەنسا — ساڵێک دوای ئەوەی هەرزەکارێکی فەرەنسی کە بە ڕەچەڵەک باکووری ئەفریقا بوو،… لەلایەن پۆلیسەوە کوژراوە – تەقەکردنێک کە شۆک و چەند ڕۆژێک ئاژاوەی لە سەرانسەری فەرەنسا بەدوای خۆیدا هێنا – دایکی ڕۆژی شەممە سەرکردایەتی ڕێپێوانێکی بێدەنگی کرد بۆ ڕێزگرتن لە کوڕەکەی.
لە کاتێکی پڕ لە سیاسیدا دێت. قسەى ڕق خەریکە بانگەشەی هەڵبژاردنی خێرای پەرلەمانی کە لەم کۆتایی هەفتەیەدا بەڕێوەدەچێت، خراپ دەکات و پارتێکی دژە کۆچبەری کە دەیەوێت دەسەڵاتەکانی پۆلیس بەرز بکاتەوە بۆ بەکارهێنانی چەکەکانیان، و پەیوەندی مێژوویی بە ڕەگەزپەرستی و دژە جوولەکەگەرییەوە هەیە، پێشەنگی ڕاپرسییەکانە.
چەند سەد ئەندامی خێزان و هاوڕێ و لایەنگرانی لە گەڕەکی پاریس لە شاری نانتێر کۆبوونەوە بۆ یادکردنەوەی ناهێل مێرزۆکی تەمەن ١٧ ساڵ کە لە ٢٧ی حوزەیرانی ٢٠٢٣ لە پشکنینی هاتوچۆدا لەلایەن ئەفسەرێکی پۆلیسەوە لە مەودای خاڵی سپی تەقەی لێکرا.
لە ماوەی چەند کاتژمێرێکدا دوای مردنی، مێرزۆک، شوفێری گەیاندن و خەڵکی گەڕەکێکی چینی کرێکار بوو، بوو بە هێما. بۆ زۆر کەس لە سەرانسەری فەرەنسا، ئەو بەرجەستەی گەنجە ڕەشپێستەکانی فەرەنسی و پیاوانی باکووری ئەفریقا بووە کە، لێکۆڵینەوەکان دەریدەخەن، ڕووبەڕووی پشکنینی پۆلیس و هەڵاواردن دەبنەوە زیاتر لە هاوتا سپی پێستەکانیان.
مونیای دایکی بە خەڵکەکەی وتووە ”کوڕەکەم لە سێدارە دراوە”. – کاتێک دەگەڕێمەوە ماڵەوە کەس لەوێ نییە. ئیتر مناڵەکەمم نییە. کاتێک دەچمە ژوورەکەی، چۆڵە”، ترسی خۆی دەربڕی لەوەی کە ڕەنگە تووشی ئەو ئەفسەرە پۆلیسە ببێت کە کوڕەکەی کوشتووە و ئازاد کراوە تا لێکۆڵینەوەی زیاتر.
هاوڕێکانی تیشێرتێکی سپییان لەبەردا بوو کە وێنەی مێرزۆکی لەسەر بوو، هاو دانیشتوانی پڕۆژەی نیشتەجێکردنی ئەو لافیتەیەکیان بەدەستەوە بوو کە لەسەری نووسرابوو “دادپەروەری بۆ ناهێل”. ڕێپێوانەکە لەو شوێنەی کە کوژرا کۆتایی هات و ئیمامێک گۆرانی وت و نوێژێکی خوێندەوە.
ئامادەبوونی پۆلیسی دیار نەبوو، هەرچەندە ڕێکخەرانی ڕێپێوانەکە پاسەوانیان وەرگرت بۆ دڵنیابوون لە ئاسایش بۆ چالاکییەکە. دایکی مێرزۆک داوای لە سیاسەتمەداران کرد دووربکەونەوە، بۆ ئەوەی ڕۆژێک پێشتر لە سیاسەتکردن یان گرژی و ئاڵۆزی دوور بکەونەوە هەڵبژاردنی پەرلەمانی فەرەنسا
ڕۆژی یەکشەممە، دەنگدەرانی فەرەنسا لە خولی یەکەمی هەڵبژاردنی خێرا بۆ ئەنجومەنی نیشتمانی، ئەنجوومەنی خوارەوەی پەرلەمان، دەنگ دەدەن، کە ڕەنگە ببێتە هۆی یەکەمین حکومەتی توندڕەوی ڕاستڕەوی وڵاتەکە لە دوای داگیرکاریی نازییەکانی جەنگی جیهانی دووەمەوە.
ڕاپرسییەکانی فەرەنسا دەریدەخەن کە پارتی گردبوونەوەی نیشتمانی دەتوانێت لە دوای خولی دووەمی حەوتی تەمووز لە پەرلەمانی داهاتوودا زاڵ بێت و پۆستی سەرۆکوەزیران بەدەستبهێنێت. لەو سیناریۆیەدا، سەرۆکی ناوەندی ئیمانوێل ماکرۆن تا ساڵی ٢٠٢٧ پۆستی سەرۆکایەتییەکەی دەهێڵێتەوە بەڵام لە ساڵی… ڕۆڵی بە شێوەیەکی بەرچاو لاواز بووە.
ئاسا تراورێ کە لە ساڵی ٢٠١٦ەوە کە ئادامای برای لە ژێر دەستی پۆلیسی فەرەنسادا مردووە، خەباتی بۆ دادپەروەری کردووە، دەڵێت: “ئەم ڕێپێوانە، ئێستا ڕوودەدات، هێمایەکی بەهێزە”.
– واتە مێژوو بەبێ ئێمە ناتوانێت خۆی بنووسێت. ئێمە، لە گەڕەکە کرێکارییەکانەوە، قوربانی دەستی یەکەمی ئەم هەڵبژاردنانەین”، ئەو گەنجە تەمەن ٣٩ ساڵەی کە ڕەگ و ڕیشەی مالییە و شانبەشانی بنەماڵەی مێرزۆک ڕێپێوانیان کردووە، وتی: “ئێمە … هەموو ڕۆژێک دەترسین کە کوڕەکانمان، براکانمان ، یان مێردەکان دەکوژرێن ڕەگەزپەرستی و ڕەگەزپەرستی ژیانی ڕۆژانەمانە.”
مردنی مێرزۆک کە لە گرتەیەکی ڤیدیۆییدا گیراوە، گرژییەکی درێژخایەنی لەنێوان پۆلیس و گەنجانی پڕۆژەکانی نیشتەجێبوون و شارە بێبەشەکاندا وروژاندووە، کە زۆربەیان گەنجانی لەدایکبووی فەرەنسین و پێشینەی خێزانی کۆچبەرن. بەهۆی سووتەمەنی تیک تۆکەوە، ئاژاوەگێڕییەکان بە خێراییەکی بێ وێنە بڵاوبوونەوە پێش سەرکوتکردنی بەکۆمەڵ لەلایەن پۆلیسەوە. ئەو نائارامییە بە گوتەی دەسەڵاتدارانی فەرەنسا زیاتر لە یەک ملیار دۆلار زیانی لێکەوتەوە.
ئەو ئەفسەرەی تەقەکەی تەقاندووە ئاماژەی بە بەرگریکردن لە خۆی کردووە و کەسایەتییەکی توندڕەوی ڕاست دەستی بە… هەڵمەتی کراودفاندینگ بۆ ئەو پۆلیسەی کە پێش داخستنی یەک ملیۆن و ٦٠٠ هەزار دۆلاری وەرگرتووە.
بە ئاماژەدان بە نیگەرانییە ئەمنییەکان، بەتایبەتی لە ناوچە هەژارەکانی گەڕەکی فەرەنسا یان “بانلیو”، گردبوونەوەی نیشتمانی ڕاستڕەوی توندڕەو دەیەوێت پێگەیەکی یاسایی نوێی تایبەت بە پۆلیس بدات. ئەگەر ئەفسەرانی پۆلیس لە کاتی دەستێوەردانێکدا چەکەکانیان بەکاربهێنن، وا گریمان دەکرێت کە بۆ بەرگریکردن لە خۆیان مامەڵەیان کردبێت. لە ئێستادا ئەفسەرانی پۆلیس هەمان پێگەی یاسایی هەموو هاووڵاتیانی فەرەنسایان هەیە و دەبێت بیسەلمێنن کە لە بەرگریکردن لە خۆیان مامەڵەیان کردووە.
لە لایەکی دیکەوە هاوپەیمانی چەپ بەرەی جەماوەری نوێ دەیەوێت بەکارهێنانی هەندێک چەکی پۆلیس قەدەغە بکات و یەکەیەکی پۆلیسی بەدناو توند هەڵبوەشێنێتەوە.
لەنێو ئەوانەی ڕۆژی یەکشەممە ڕێپێوانیان کرد، لینا مەرسووک، خوێندکارێکی تەمەن ١٥ ساڵانی خەڵکی شاری نانتێر بوو کە باسی لە سەیرکردنی کەسوکاری کرد کە پشکنینی دڕندانەی پۆلیسیان بۆ دەکرێت. ئاماژەی بەوەشکردووە، “بەهۆی ئەم دیمەنانەوە تووشی زەبر و زەنگ بووم”.
لە فەرەنسا لەدایکبووە و گەورە بووە و ڕەگ و ڕیشەی جەزائیری هەیە، هەروەها باسی لەوە کردووە کە لەکاتی سەردانیکردنی پاریسی نزیکدا پێی وتراوە ”بڕۆنەوە بۆ وڵاتەکەت”.
ئاماژەی بەوەشکردووە، ”هەمیشە لێرە ژیاوم”. ئاماژەی بەوەشکردووە، “ئەم کۆمێنتانە ئازاربەخشن. هەست بە دڵتەنگی و نائومێدی دەکەم کە فەرەنسا بەم شێوەیە وەرگەڕا”.
___
نووسەری ئەسۆشێتد پرێس ئەنجێلا چارڵتۆن لە پاریس بەشداری کردووە.
___
بەدواداچوون بۆ ڕووماڵەکانی ئەی پی بکەن بۆ هەڵبژاردنەکان لە سەرانسەری جیهان لە… https://apnews.com/hub/هەڵبژاردنی-جیهانی/
ڕەگەزپەرستی,سیاسەت,ئاژاوە و ئاژاوە,هەڵبژاردن,هەرزەکاران,هەواڵی جیهانی,هەواڵێکی گشتی,بابەت,111540943